ไหว้เจ้าที่บ้านกลางแจ้งถือเป็นอีกสิ่งหนึ่งที่อยู่คู่กับคนไทยมาอย่างยาวนาน ไม่ว่าจะทำเพื่อความเป็นสิริมงคล เพื่อความสบายใจ เป็นต้น โดยการไหว้เจ้าที่ในกลางแจ้งของไทยนั้นจะแบ่งออกเป็นหลัก ๆ อยู่ 4 แบบคือ การไว้เจ้าที่กับศาลพระภูมิ, การไหว้กับศาลเจ้าที่ และการไว้เจ้าที่ก่อนปลูกสร้างบ้าน โดยทั้งมีรายละเอียดดังนี้
1.ไหว้เจ้าที่บ้านกลางแจ้งกับศาลพระภูมิ
หลายคนมักจะสับสน หรือเข้าใจว่าศาลพระภูมิกับศาลเจ้าที่เป็นศาลที่เหมือนกัน แต่จริง ๆ แล้วไม่ใช่โดยจะขอพูดถึงการไหว้เจ้าที่กับศาลพระภูมิกันก่อน ศาลพระภูมิคือสถานที่ ที่อัญเชิญพระชัยมงคลหรือเทพมาสถิต เพื่อคอยปกป้องรักษาบ้านเรือน และผู้อยู่อาศัยอยู่เย็นเป็นสุข มีความเป็นสิริมงคล แคล้วคลาดปลอดภัย สามารถขอพรต่างให้เรื่องต่าง ๆ เป็นไปได้ด้วยดีไร้อุปสรรค
2.ไหว้กับศาลเจ้าที่
ศาลเจ้าที่คือสถานที่อัญเชิญวิญญาณที่อาจจะเป็นเจ้าที่แท้ เป็นเจ้าของเดิมที่ไม่ยอมไปผุดไปเกิดมีจิตผูกพันกับสถานที่นั้น ๆ ซึ่งจะคอยปกปักรักษาผู้ที่มาอยู่อาศัยในที่ที่ตัวเองเคยอยู่ หรืออาจจะเป็นเจ้าที่จร ที่เป็นวิญญาณเร่ร่อนแถวนั้น ดังนั้นก่อนที่จะตั้งศาลเจ้าที่จึงจำเป็นต้องมีอาจารย์มาดูว่ามีวิญญาณอยู่หรือไม่ หากไม่มีก็จะกลายเป็นศาลที่เปล่า ๆ ไม่มีวิญญาณคอยดูแล
การตั้งศาลนั้นสามารถตั้งเพียงแค่ศาลเดียว หรือทั้งสองศาลก็ได้ โดยศาลเจ้าที่ควรจะต้องใหญ่กว่า แต่มีความสูงเพียงครึ่งหนึ่งของศาลพระภูมิ
3.การไหว้เจ้าที่ และศาลพระภูมิ
ของสำหรับไหว้ก็จะคล้าย ๆ กันคือมีดอกไม้เช่นดอกดาวเรือง, ของคาว, ของหวาน, ผลไม้, และเครื่องดื่ม ของห้ามถวายผลไม้ที่มีความหมายไม่เป็นมงคลเช่น ละมุด มะเฟือง พุทรา รวมไปถึงผลไม้ไม่สุก หรือเน่าเสีย สำหรับธูปที่ใช้ไหว้เจ้าที่บ้านกลางแจ้ง กับศาลพระภูมิ ให้ใช้ธูป 5 ดอก เทียน 2 เล่ม โดยจะไหว้เวลาไหนก็ได้แต่ส่วนใหญ่จะนิยมไหว้กันในช่วงเช้า
4.ไหว้เจ้าที่ก่อนสร้างบ้าน
การไหว้เจ้าที่ก่อนสร้างบ้าน หรือเรียกว่า “พิธีกรุงพาลี” เป็นการขออนุญาต ขอขมาเจ้าที่ รวมไปถึงเจ้าแม่ธรณี เพื่อสร้างความเป็นมงคลให้กับผู้อยู่อาศัย ของที่ใช้ไหว้ก็คือ ขนมต้มขาว ขนมต้มแดง ข้าวสุก กล้วยน้ำว้าสุก หมากพลู และธูปเทียน เมื่อไหว้เสร็จให้นำข้าวตอก ถั่วเขียว งาดิบ โปรยลงดินเพื่อให้เจ้าที่ช่วยคุ้มครอง
การไหว้เจ้าที่บ้านกลางแจ้งเพื่อสร้างความเป็นสิริมงคล ให้ตัวเองรู้สึกสบายใจ และมีความร่มเย็นเป็นสุข ควรทำอย่างน้อยเดือนละประมาณละ 2 ครั้ง โดยของไหว้ก็ขึ้นอยู่กำลังทรัพย์ไม่จำเป็นต้องใช้ของที่แพงอะไรมากมาย
